Wyższa Szkoła Rolnicza w Olsztynie została założona, aby utworzyć z niej ośrodek kultury rolniczej w północno-wschodnim regionie Polski. Poza szkoleniem kadr zawodowych nałożono na nią obowiązek rozpracowywania zagadnień naukowych, dotyczących problemów przede wszystkim odnoszących się do regionu, w którym znalazła swoją siedzibę. Obowiązek niesienia kultury rolniczej był tym ważniejszy, że ziemie te uległy spustoszeniu w czasie drugiej wojny, światowej i wolno dźwigały się z upadku. Uczelnia olsztyńska nie powstała od nowa i miała za sobą doświadczenia i tradycje swoich poprzedniczek. Mimo trudnych warunków lokalowych i organizacyjnych oraz słabego wyposażenia, mogła od początku postawić pracę dydaktyczną na odpowiednio wysokim poziomie.
Siedzibą uczelni stała się dzielnica Olsztyna – Kortowo i znajdujące się w niej budynki dawnego szpitala psychiatrycznego. Aż 70% budynków wymagało remontów lub całkowitego ich wyburzenia. Tylko te, które udało się wyremontować zaadaptowano na potrzeby dydaktyczne i naukowe. WSR otrzymała też gospodarstwo Posorty wraz z niedużym folwarkiem Stary Dwór, które bezpośrednio sąsiadowały z uczelnią. Przejęty majątek był jednak kompletnie zrujnowany i zdewastowany i mało przydatny dla celów szkoleniowych i badawczych. Pola były zachwaszczone i wyjałowione, inwentarz żywy i martwy bardzo skąpy i słabej jakości. Wiele wysiłków kosztowało doprowadzenie gospodarstwa do stanu umożliwiającego pracę dydaktyczną i badawczą oraz postawienie go na odpowiednim poziomie produkcyjnym. Oprócz Posortów, WSR otrzymała jeszcze 2 rolnicze zakłady doświadczalne – jedno w powiecie reszelskim z Łężanami i drugie w powiecie ostródzkim u stóp Gór Dylewskich z Bałcynami.
Początkowo na WSR utworzono 3 wydziały: Rolny, Mleczarski i Zootechniczny, a rok później – w 1951 r. - Rybacki. Istnienie 3 pierwszych wydziałów miało swoje uzasadnienie w rolniczym charakterze regionu. Wydział Rybacki powstał ze względu na szczególne warunki - bliskość morza oraz dużą liczbę jezior na Warmii i Mazurach. Co istotne, wydziały Mleczarski i Rybacki były jedynymi w kraju. W następnych latach struktura uczelni przeszła liczne zmiany. Powstały takie wydziały jak: Weterynaryjny, Geodezji Urządzeń Rolnych, Mechaniczny, Budownictwa Lądowego, Ochrony Wód i Rybactwa Śródlądowego.
Obsada naukowa uczelni początkowo była skromna. W 1950 r. pracowało 22 samodzielnych pracowników i 98 pomocniczych pracowników naukowych — ogółem 120 osób. W 1955 r. samodzielnych pracowników naukowych było 25, zastępców profesorów - 15, adiunktów - 39 (3 z doktoratem), 116 asystentów, 23 nowych nauczycieli, 65 pracowników technicznych oraz laborantów.
Rektorem organizatorem Wyższej Szkoły Rolniczej został prof. inż. Marian Gotowiec. Następnie funkcję tę pełnili kolejno: p.o. prof. kontr. mgr Adam Szostkiewicz, prof., mgr Alojzy Świątek, prof. dr Eugeniusz Grabda, prof. dr Mieczysław Koter, prof. Bolesław Dąbrowski oraz prof. zw. Dr hab. Tadeusz Krzymowski.
W momencie rozpoczęcia działalności na WSR studiowało ok. 1200 osób. Pierwsza inauguracja odbyła się 2 października w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie. Na wszystkich wydziałach studia początkowo trwały 3,5 roku, następnie4 lata i były 2-stopniowe.
Pierwsi absolwenci (210 osób), rozpoczynający studia jeszcze w Cieszynie i w Łodzi, otrzymali dyplomy inżyniera na Wydziale Rolnym w lutym i-marcu 1952 r. Dyplom z numerem 1 otrzymał Kazimierz Berliński - późniejszy profesor Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie. Jednym z pierwszych absolwentów WSR był też Teofil Mazur, późniejszy rektor ART.
Wśród osób związanych z WSR byli: Franciszek Kręcicki (1890-1979) – nauczyciel, organizator ruchu spółdzielczego, kierownik Studium Zaocznego przy WSR, Dominik Wanic (1904-1971) – profesor zwyczajny, prorektor WSR, Hjalmar Uggla (1908-1983) - profesor zwyczajny WSR, przyrodnik, gleboznawca, leśnik, Wit Madeja (1922-1997) – nauczyciel, Stanisław Grzesiuk (1926-2013) – profesor zwyczajny, specjalista w zakresie fizjologii roślin, Teofil Mazur (ur. 1927 r.) – profesor zwyczajny, specjalista z zakresu agronomii, rektor ART w Olsztynie, Apolinary Zapisek (ur. 1933 r.) – nauczyciel, działacz społeczny, Wiesław Kulesza (ur. 1936 r. - zm. 1997 r.) - dr inż. nauk rolniczych, Janusz Nowicki (1937-2013) – profesor zwyczajny, specjalista w zakresie agronomii, Włodzimierz Baran (1937-2009) – profesor, geodeta, rektor ART w Olsztynie, Zdzisław Kawecki (1938) - profesor zwyczajny nauk rolniczych, Jerzy Ryszard Strzeżek (ur. 1939 r.) – profesor, rektor Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie, Eulalia Julitta Borowska (ur. 1946 r.) – profesor, specjalista w zakresie technologii żywności i żywienia.
W 1959 roku na Wydziale Rolniczym odbyły się pierwsze obrony rozpraw doktorskich. W 1972 roku WSR została przemianowana na Akademię Rolniczo-Techniczną.
opr. syla, Foto: zbiory Archiwum i Muzeum UWM, autorzy Jerzy Waluga, Aleksander Wołos
